ساختار معنایی نواصولگرایان و سیاست خارجی ج.ا.ا (1384-1392)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که تا روی کار آمدن دولت نهم روندی رو به اعتدال را می پیمود در خلال سال های 84-92 که با به قدرت رسیدن جریانی سیاسی موسوم به نواصولگرایان در ساختار سیاسی مقارن بود بازگشتی به رادیکالیسم انقلابی را تجربه نمود. این پژوهش با فرض تناسب پدیده سیاست خارجی با فهم درونی و با تکیه بر مفهوم ساختارهای معنایی در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که ساختار معنایی نواصولگرایان چه تاثیری بر سیاست خارجی ج.ا.ا در دولت های نهم و دهم داشته است. در این راستا ابتدا با تحلیل پاره گفتارهای محمود احمدی نژاد، رییس دولت های نهم و دهم، عناصر بنیادین ساختار معنایی نواصولگرایان در عرصه سیاست بین الملل استخراج شده و در ادامه جهت گیری های کلان سیاست خارجی ج.ا.ا در این دوره با ساختار معنایی نواصولگرایان نسبت سنجی می شود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عناصر بنیادین ساختار معنایی نواصولگرایان ‏‏(ثنویت، نسبت دشمنی و دوستی، مسئولیت الهی، تقدیرگرایی مادی، موعودگرایی، بزرگنمایی و اغراق، زمان پریشی و ساده انگاری) در جهتگیری های کلان سیاست خارجی دولت های نهم و دهم انعکاس یافته است. به عبارت دیگر بازگشت به اصول اولیه انقلابی، آمریکامحوری و اسرائیل ستیزی، نگاه به شرق، نگاه به جنوب، و مقاومت و سازش ناپذیری در پرونده هسته ای ریشه در ساختار معنایی نواصولگرایان دارد؛ ساختاری معنایی که از مسیر ترکیب اسلام سیاسی و ایدئولوژی چپ انقلابی در انقلاب اسلامی، تجربه زیسته جنگ هشت ساله و تهدید هویتی در دوره اصلاحات برساخته شده و به هستی بین المللی  در فضای بین الاذهانی نواصولگرایان معنا می بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meaning Structure of Neo-Conservatives and I. R. Iran's Foreign Policy

نویسنده [English]

  • Gholamreza Haddad
چکیده [English]

Going through a moderate rout until 2005, I. R. Iran's foreign policy witnessed the return of a political current, named neo-conservatives, during 2005-2013 experienced a return to revolutionary radicalism. By presuming a relation between foreign policy and understanding and by emphasizing meaning structures, this research seeks to answer this basic question: What was the impact of neo-conservatives' meaning structure on I. R. Iran's foreign policy in Ahmadinejad's Administration? In this direction, the author has extracted the fundamental elements of meaning  structure of neo-conservatives in the international politics arena through analyzing Ahmadinejad's statements, and then has examined the relationship between macro directions of Iran's foreign policy in this period and neo-conservatives' meaning structure. The findings indicate that the fundamental elements of neo-conservatives' meaning structure (dualism, friend/enemy relation, divine responsibility, material destiny, eschatology, exaggeration, anachronism and reductionism) have been reflected in the macro directions of Ahmadinejad's Administration foreign policy. In other words, return to preliminary revolutionary principles, anti-Americanism and anti-Zionism, outlook to the east, outlook to the south, resistance and lack of reconciliation regarding nuclear issue have deep roots in neo-conservatives' meaning structure; a structure that is constructed from combining political Islam and revolutionary left ideology in the Islamic Revolution, lived experience of Iran-Iraq War and identity threat during Reform Era, and it produces meaning in the inter-subjective context of neo-conservatives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • I.R.Iran's foreign policy
  • meaning structure
  • neo-conservatives
  • Ahmadinejad's Administration
  • duality
کتب فارسی
اسپوزیتو، جان ال.، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن؛ روح الله کارگر رمضانی، «صدور انقلاب ایران: سیاست، اهداف و وسایل؛ ترجمه محسن مدیرشانه چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1382
بازرگان، مهدی؛ انقلاب ایران در دو حرکت، تهران، چاپ سوم، 1362
رجبی، فاطمه، احمدی نژاد؛ معجزه ی هزاره ی سوم، تهران، نشر دانش آموز، 1385
سریع القلم، محمود، فرهنگ سیاسی در ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1386
فولر، گراهام، قبله عالم؛ ژئوپلیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، 1373
کارگر رمضانی، روح الله، چارچوبی تحلیلی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی، چاپ دوم.
کاکس، رابرت دبلیو، اقتصاد سیاسی بین الملل و جهانی شدن، ترجمه حسین پوراحمدی، تهران، نشر قومس، 1384
محمدی، منوچهر، اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دادگستر، 1377
ونت، الکساندر، نظریه اجتماعی سیاست بین الملل، ترجمه ی حمیرا مشیرزاده، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل، 1384
مقالات
استراتژی نگاه به شرق، سالنامه ی شرق، ش 2، سال 1384
اشرف، احمد، توهم توطئه، گفتگو، شماره 8
خبرگزاری دانشجویان ایران، گزارش از حضور منوچهر متکی در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد
سخنرانی وزیر امور خارجه در جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، 4/ 3/ 1387
سیف زاده، حسین، آسیب شناسی سیاست خارجی ایران و چارچوبی برای سامان دهی طرز تلقی ها، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 69، پاییز 1384
غفاری هشجین، زاهد، نقش نیروهای بیگانه در پاگیری تئوری توطئه در ایران، ماهنامه مطالعات سیاسی اقتصادی، ش.192-191
فرزندان جنوب، سالنامه شرق، شماره 2، سال 1384
ویژه نامه ی نوروزی اعتماد ملی، بهار 1387
 
روزنامه ها
در هجده ماه اول "میلیاردها دلار وسایل لوکس، تلفن همراه، و لوازم آرایشی از فرودگاه امام خمینی به صورت قاچاق وارد کشور شده است"، روزنامه ایران، 7/ 7/ 1386
روزنامه ایران، ویژه نامه پایان سال 1385
روزنامه ایران، ویژه نامه پایان سال 1385
روزنامه کیهان، 29/ 1/ 1375
روزنامه رسالت، 29/ 4/ 1370
روزنامه شرق، 29/ 3/ 1385
روزنامه شرق، 5/ 4/ 1386
روزنامه کیهان، 10/ 4/ 1386
روزنامه ملت، 19/ 11/ 1382
روزنامه ملت، 24/ 12/ 1382
روزنامه ایران، 20/ 4/ 1380
روزنامه ایران، 18/ 4/ 1384
روزنامه کیهان، 18/ 3/ 1385
 
منابع انگلیسی
Collins, Randall. (1981). On the Microfoundations of Macrosociology. American Journal of Sociology 86(5):984–1014
Homans, George C. (1975). What DoWe Mean by Social Structure? In Approaches to the Study of Social Structure, edited by P. M. Blau. New York: Free Press
Kubalkova, Vendulka, “Foreign Policy, International Politics, and Constructivism”, in Vendulka Kubalkova, Foreign Policy in a Constructed World. ( Armonk, NY: M. E.Sharpe, 2001)
Rosenau, James, the Scientific Study of Foreign Policy, (Frances Pinter (Publisher) LTD, London, 1980)            
Smith, S, “New Approach to International Relations Theory”, in the Globalization of World Politics. Oxford: Oxford University Press, 1997
Takyeh, Ray; “A Profile in Defiance: Being Mahmoud Ahmadinejad”; National Interest; No.83, 2006, pp 16-21
Wigth, Colin, Agents, Structures and International Relations, Politics as Ontology, (Cambridge University Press: 2006)
Zunes, Stephan: “The Influence of the Christian Right in U.S.’Middle East Policy”; Middle East Policy, vol. XIII, No.2, summer 2005
 
 
منابع اینترنتی
http://azhamehrang.blogfa.com/post_454.aspx    _ متن کامل نامه ی احمدی نژاد به آنجلا مرکل صدر اعظم آلمان
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn//8502190630_ _ متن کامل نامه         احمدی نژاد به جرج بوش
http://www.CSR.ir/ _ سید جواد طاهایی، چند ایده مرکزی درباره مسائل عمده سیاست        خارجی   ایران
http://www.CSR.ir/_ میزگرد سیاست نگاه به شرق، 15/ 6/ 85، معاونت پژوهش های سیاست خارجی
http://www.basijnews.com/Ndetail%asp?newsID=13448
http://www.noandish.com/com.php?ID=13287
http://hayat.ir/?page=showbody_news&row_id=30532_ سخنرانی در جمع سفرای ایران، 21/ 5/ 87
http://www.president.ir/fa/_ اولین نشست خبری رییس جمهور                                  
http://www.president.ir/fa/?artID=_ گفتگوی تلفنی با رییس جمهور سودان 31/2/87   _ 5740
http://www.president.ir/fa/?artID=6779_/_ سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل،    مهر ماه 1386
http://www.president.ir/fa/?artID=1102/ _ سخنرانی 22 بهمن 1385                     
http://www.president.ir/fa/?artID=1242_/ _ مراسم جشن بزرگ ملی فناوری هسته ای، 20/ 1/ 1387
http://www.president.ir/fa/_ سخنرانی در جمع طلاب بسیجی، آذر 1385                      
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع طلاب و روحانیون حوزه علمیه قم، 25/ 3/    86
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع فرماندهان بسیجی 19/ 2/ 86                  
http://www.president.ir/fa_ مراسم گرامیداشت یوم ا... 22 بهمن 1385                        _
http://www.president.ir/fa_ در جمع ایرانیان ساکن عمان،24/ 2/1386                         
http://www.president.ir/fa/?ArtID=6779_ پیش از ترک تهران به مقصد نیویورک، 1/ 7/ 1386 
http://www.president.ir/fa/?ArtID=11012_ دومین کنگره عاشورا پژوهی، 5/ 12/ 1386
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع بسیجیان، 19/ 2/ 1386                         
http://www.president.ir/fa_ پیام رئیس جمهور به ملت ایران، 5/ 12/ 1386                    
http://www.president.ir/fa_ رییس جمهور در جمع مردم گلپایگان: 4/ 3/ 1386              
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع مردم نطنز، 25/ 3/ 1386                        
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع مردم نجف آباد، 7/ 3/ 1386                   
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع مردم اصفهان، 3/ 3/ 1386                     
http://www.president.ir/fa_ رییس جمهور در جمع مردم گلپایگان: 4/ 3/ 1386              
http://www.president.ir/fa_ جمع مردم شاهین شهر، 5/ 3/ 86                                   
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع منتخبان اصفهان، 5/ 3/ 1386                 
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع مردم سمیرم، 6/ 3/ 1386                      
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در همایش عاشورا پژوهی، 5/ 12/ 1386                
http://www.president.ir/fa_ دومین کنگره عاشورا پژوهی، 5/ 12/ 1386                        
http://www.president.ir/fa_ جمع میهمانان خارجی سالگرد ارتحال امام، 13/ 3/ 87          
http://www.president.ir/fa_ اجتماع باشکوه ایرانیان مقیم امارات، 24/ 2/ 86                  
http://www.president.ir/fa_ پیام رییس جمهور به ملت ایران، 5/ 12/ 86                       
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد، تهران، 8/ 5/ 87
http://www.president.ir/fa_ رییس جمهور در جمع خبرنگاران، 15/ 1/ 86                     
http://www.president.ir/fa_ رییس جمهور در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی، 24/ 2/ 87
http://www.president.ir/fa_ در گفتگو با خبرنگاران سیما و ایرنا در نیویورک، 2/ 7 / 86     
http://www.president.ir/fa_ پیش از سفر به امارات و عمان، 23/ 2/ 86                          
http://www.president.ir/fa_ در دیدار با رهبران مسلمان امریکا، 3/ 7/ 86                       
http://www.president.ir/fa_ گفتگو با اعضای باشگاه ملی مطبوعات امریکا، 3/ 7/ 86          
http://www.president.ir/fa_ مراسم جشن بزرگ ملی فناوری هسته ای، 20/ 1/ 1387       
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد، تهران، 8/ 5/ 87
http://www.president.ir/fa/?artID =6779_/_ سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل،   مهر ماه 1386
http://www.president.ir/fa_ مقاله محمود احمدی نژاد در مجله یومیوری ژاین، 18/ 4/ 87  
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع طلاب و روحانیون حوزه علمیه قم، 25/ 3/    86
http://www.president.ir/fa_ مصاحبه رییس جمهور با تلویزیون ان بی سی، 7/ 8/ 87         
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در جمع خبرنگاران، 15/ 1/ 86                           
http://www.president.ir/fa_ جمع میهمانان خارجی سالگرد ارتحال امام، 13/ 3/ 87          
http://www.president.ir/fa_ سخنرانی در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد، تهران، 8/ 5/ 87
http://www.president.ir/fa_ در دیدار با مقامات عمان، 25/ 2/ 86                                
http://www.president.ir/fa_ دکتر احمدی نژاد در گفتگوی تلفنی با رییس جمهور سودان   
http://www.president.ir/fa_ _ سخنرانی در جمع سفرا و نمایندگان خارجی به مناسبت        سالگرد پیروزی انقلاب،21/ 11/ 13685
http://www.president.ir/fa_ نخستین دور مذاکرات ریاست جمهوری ایران و امیر امارات        متحده عربی، 23/ 2/ 86
http://hayat.ir/?page=showbody_news&row_id=30532_ سخنرانی در جمع سفرای ایران، 21/ 5/ 87