اسلام گرایی، پراگماتیسم و کنش سیاسی در مصر پساانقلابی سال های 2014- 2011 م

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

خیزش­های مردمی سال 2011م در جهان عرب، اگر چه از تونس آغاز شد اما در مصر بیشترین تأثیرها را گذاشت. این مسأله از یک سو به اهمیت این کشور در جهان عرب و خارمیانه باز می­گردد و از سوی دیگر، ناشی از شکاف­های مختلفی است که ساختارهای سیاسی مصر را تحت تأثیر قرار داده است. منازعات سیاسی و درگیری­های خیابانی در مصر حتی پس از سقوط حکومت «حسنی مبارک» و تثبیت انقلاب 25 ژانویه 2011م این کشور نیز پایان نیافت و عرصه­ی سیاسی مصر را مستعد منازعه، درگیری و خشونت کرده است.
با این حال، آنچه پس از انقلاب مصر مورد توجه قرار گرفت، حضور اسلام­گرایان در ساختارهای قدرت بود. اگرچه اسلام سیاسی در مصر، در مقاطعی از حکومت مبارک نیز امکان کنش سیاسی یافته بود اما حضور در قدرت به صورتی که علاوه بر پارلمان، دربردارنده­ی قدرت اجرایی نیز باشد، مسأله­ی متفاوتی بود که زمینه را برای تأثیرگذاری اسلام سیاسی بر سرنوشت سیاسی مردم این کشور به نحوی که به همه­ی روزنه­های زندگی مصریان راه یابد، فراهم می­سازد.
پرسش اصلی مقاله این است که مشخصه­ی اصلی کنش سیاسی اسلام­گرایان مصر پس از انقلاب 25 ژانویه چه می­باشد؟ فرضیه­ی مقاله این است که اسلام سیاسی در مصر متأثر از تحولات و فرآیندهای سیاسی مصر و ضرورت تثبیت قدرت سیاسی در رویکردهای خود به سوی «پراگماتیسم اسلامی» در حرکت است که با مفاهیمی نظیر آزادی سیاسی، فردگرایی، پارلمانتاریسم، پلورالیسم و دموکراسی پیوند می­خورد. در این پژوهش تلاش خواهد شد با بررسی نحوه­ی تعامل اسلام سیاسی با «متن» و «زمینه­ی سیاسی» بروز یافته در تحولات اخیر مصر، استدلال خود را روشن­تر سازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamism, Pragmatism and Political Action in Post-Revolutionary Egypt: 2011-2014

نویسندگان [English]

  • Ali Ashraf Nazari
  • Mohammad Sayyadi
چکیده [English]

Although popular uprisings of 2011 in the Arab world started from Tunisia, Egypt was affected most. This issue is rooted in the Arab World and the Middle East on the one hand, and different gaps affecting Egypt's political structures, on the other. Political conflicts and street fights in Egypt did not end even after the collapse of Mobarak's regime and 2011, January 25th revolution, and the political scene of Egypt is full of conflict and violence. Notwithstanding the matter that was paid attention to was the presence of Islamists in power structures. Although in Egypt, political Islam had found the opportunity for political action in Mobarak's government but presence in power in a way that includes executive power was a different problem which could pave the way for political Islam to impact on Egyptian people destiny so that it would penetrate in all aspects of their life. The main question of this article is: What is the main feature of Egyptian Islamists' political action after January 25th revolution?  The hypothesis is that political Islam in Egypt is affected by the country's political developments and processes, and the necessity for stabilizing political power which is moving towards "Islamic pragmatism" in relationship with political freedoms, individualism, parliamentarism, pluralism and democracy. In this research, the author tried to illustrate the interaction of political Islam with political text and context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political Islam
  • text
  • context
  • interpretation
  • resistance
  • Islamic pragmatism
الف) فارسی
1.  استوکر، جری و مارش، دیوید. روش و نظریه در علوم سیاسی. ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی. چاپ دوم. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی،1384.
2.  بشیریه، حسین(1384) آموزش دانش سیاسی(مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی)، چ پنجم، تهران: نگاه معاصر.
3.  پیام عسگری، فهیمه(1390) چالش­های اقتصاد مصر پس از انقلاب، ماهنامه­ی اتاق بازرگانی، سال هشتاد و سوم، شماره 57، مهرماه، صص17.
4.   تاجیک، محمدرضا. گفتمان، پادگفتمان و سیاست. تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1383.
5.  درستی،احمد(1380) جهانی شدن و خاورمیانه عربی، مجله مصباح، شماره 37، صص132-133.
6.  سعید، بابی(1379) هراس بنیادین اروپامداری و ظهور اسلام­گرایی، ترجمه­ی غلام­رضا جمشیدی­ها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
7.  عنایت، حمید(1362) اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
8.   --------- (1376) سیری در اندیشه سیاسی عرب. چ پنجم، تهران: امیرکبیر.
9.  فرکلاف، نورمن. تحلیل انتقادی گفتمان. گروه مترجمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیق رسانه ها، 1379.
10.                     فورن. جان "گفتمان ها و نیروهای اجتماعی". در: فوران ،جان. نظریه پردازی انقلاب ها. ترجمه فرهنگ ارشاد. تهران: نشر نی، 1382.
11.                     قادری، حاتم(1386) پراکسیس (تعاطی) فعل سیاسی و اندیشه­ی سیاسی در خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهش­های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
12.                      کاستلز، مانوئل.عصر اطلاعات: قدرت و هویت. جلد دوم. ترجمه حسن چاووشیان. تهران: طرح نو، 1380.
13.                     گیدنز، آنتونی. مسائل محوری در نظریه اجتماعی. ترجمه محمد رضایی. تهران: انتشارات سُعاد.1384.
14.                     متقی، ابراهیم(1387) رویارویی غرب معاصر با جهان اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
15.                     معینی علمداری، جهانگیر(1391) پراگماتیسم و تحقیق در علوم سیاسی، فصلنامه­ی سیاست، مجله­ی دانشکده­ی حقوق و علوم سیاسی، دوره­ی 42، شماره­ی 2، تابستان، صص225- 211.
16.                     مک دانل، دایان. مقدمه ای بر نظریه گفتمان. ترجمه حسینعلی نوذری. تهران: انتشارات گفتمان،1380.
17.                     مهیوب، غالب احمد(1379) اعراب و جهانی شدن: مشکلات کنونی ، چالش های آینده ،ترجمه محمد موسوی بجنودی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هفتم، شماره 3، تک شماره،ص206.
18.                     میر موسوی، سید علی. اسلام، سنت و دولت مدرن .تهران: نشر نی، 1384.
19.                     میشل، ریچارد(1387) تاریخ جمعیت اخوان­المسلمین از آغاز تا امروز، ترجمه­ی سیدهادی خسروشاهی، جلد دوم، تهران: کلبه­ی شروق.
20.                     نصری، قدیر(1390) تأملی نظری در ماهیت و روند تغییر در جهان عرب، در فصلنامه­ی مطالعات راهبردی، دوره­ی 14، شماره­ی 52، تابستان، صص46- 7.
21.                     نظری، علی اشرف(1387) غرب، هویت و اسلام سیاسی: تصورات و پنداشت­های غرب از اسلام، فصلنامه­ی سیاست، مجله­ی دانشکده­ی حقوق و علوم سیاسی، دوره­ی38، شماره­ی 1، بهار، صص334- 317.
 
ب) انگلیسی
1.      Amar, Paul(2011) Egypt After Mubarak, The Nation, May 23, p11- 15.
2.    Byrne, Edmund F."Mission in Modern life: A public Role of Religious life". Political philosophy
3.     Conner, Steven. Postmodern Culture. Second edition. Blackwell publishers, 1997.
4.     Coulthard, M. An Introduction to Discourse Analysis. London: Longman, 1997
5.     Foucault, Michel. Archeology of Knowledge. London: Tavistock,1985.
6.     Foucault, Michel. History of Sexuality . Penguin Books . Vol 1 .
7.      Fuller, Graham E. (2003) The Future of Political Islam, New York: Macmillan Palgrave.
8.     Gramsci, Antonio. Future Selections From the Prison Notebooks. Ed tr. Boothman. London:Lowerence and Wishart, 1995.
9.      Hammam, Rasha, Abeer Elshennawy & William Mikhail(2012) The Determinants of Egypt's Economic Growth over 1985- 2007, International  research Journal of Finance and Economic, Issue 96, p 43- 54.
10.                        Mills, Sara. Discourse. London: Routledge, 1997.
11. Mousalli, Ahmad(2003) Images OF Islam in the West and The West In the Islamic world, Arab. PR Publication.
12. Ottaway, Marina(2012) Preventing Politics in Egypt; Why Liberals Oppose the Constitution, Foreign Affairs, December 10.
13.                        Pecheux, Michel. Languages, Semantics and Identity. New York: St. Martins Press, 1982.
14.                        Reson, Barry M. Iran: since the Revolution. New York: Boulder,1985. 
15.                        Ricoeur Paul. From text to Action. Ed. G.H.Taylor. New York: Colombia University press, 1986.
16. Scarborough, Rowan(2012) Muslim Brotherhood inherits U.S. war gear, The Washington Times, December 6.
17. Tibi, Bassam (2003).Post – Bipolar order in crisis: the challenge of Politicized Islam, in Bryan s. turner (ed.), Islam: critical concepts in sociology. Vol II. Routledge.
18.                        Torfing, Jacob. New theories of Discourse. Blackwell publishers, 1999.