پارسیْ‌گردانیِ انگارگانیِ واژ‌ه‌گان سیاسی؛ نمونه‌پژوهی: لیبرالیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

لیبرالیسم، از پربسامدترین واژه‌‌گانِ اندیشه‌ی سیاسی مدرن است. هنگامِ پارسیْ‌گردانیِ لیبرالیسم، از واژه‌‌گانِ گوناگون، بهره گرفته‌ شده است: آزاده‌گری، آزادمَنِشی‌گری، فلسفه‌ی آزادی‌طلبی، آزادگی، آزادی‌خواهی، آزادی‌گرایی، آزادی‌جویی، آزادمَنِشی، اعتدال‌گروی، آزاده‌گروی، و، اباحی‌گری. پیروزی انقلاب اسلامی، کشاکشِ انقلابیون، بر سر هم‌راهی و ناهم‌راهی با لیبرالیسم را پدید آورد. منظورِ نوشتار، نشانْ‌دادنِ این نکته است‌که پارسی‌گردانیْ‌هایِ ناهمانندِ لیبرالیسم، نمایان‌گرِ باور‌های ایده‌ئولوژیک است و ترجمه‌ی ایده‌ئولوژیک(Ideological Translation)از مقوله‌ی ترجمه‌هایِ دستْ‌کاری‌شده، است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ideological Farsi Translation of Political Terms

نویسنده [English]

  • Mohsen Khalili
چکیده [English]

Liberalism is one of the most frequent terms of modern political thought. Various words have been used as the equivalent of ‘liberalism’ in Farsi translation, including: Azadehgari, Azadmaneshgari, Azaditalabi, Azadegi, Azadikhahi, Azadigarayi, Azadijuyi, Azadmaneshi, E'tedalgeravi, Azadehgeravi and Ebahehgari. The triumph of the Islamic Revolution caused sympathy and empathy towards liberalism. The aim of the article is to show the point that various translations of liberalism in Farsi language represent ideological beliefs and ideological translation is one of manipulated translations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • translation
  • Ideology
  • ideological translation
  • Liberalism
آربلاستر، آنتونی(1377) لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط، ترجمه‌ی عباس مخبر، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.
آشوری، داریوش(1356)دو مقاله، تهران: آگاه.
احمدی‌پور، طاهره؛ رضایی، عذرا(1390)«جنسیّت و ایده‌ئولوژی در ترجمه با روی‌کرد تحلیل انتقادی کلام»، مطالعات ترجمه، سال9، شماره‌ی35، پاییز، صص115-124.
ایویر، ولادیمیر(1370)«روش‌های ترجمه‌ی عناصر متفاوت فرهنگی»، مترجم، سال اول، شماره‌ی2، تابستان، صص3-13.
بال، ترنس؛ دگر، ریچارد(1382)ایده‌ئولوژی‌های سیاسی و آرمان دموکراتیک، ترجمه‌ی احمد صبوری، تهران: وزارت امورخارجه.
بریجانیان، ماری[گردآوری و تدوین](1390)فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.
بل، راجر(1384)ترجمه و فرآیند آن: نظریه و عمل، ترجمه‌ی ویدا صدرالممالکی، اردبیل: دانش‌گاه آزاد اسلامی اردبیل.
بهنام، بیوک(1378)«استراتژی‌های واژگانی و معادل ترجمه‌ای»، در کتاب: کاظم لطفی‌پور ساعدی[به‌کوشش]مجموعه مقالات سومین کنفرانس ترجمه تبریز: 15-17 اسفند1377، تبریز: دانش‌گاه تبریز، صص79-95.
پالامبو، گیزپه(1391) اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه، ترجمه‌ی فرزانه فرح‌زاد و عبدالله کریم‌زاده، تهران: نشر قطره.
توحیدفام، محمّد(1383)چرخش‌های لیبرالیسم، تهران: روزنه.
حدّادی، محمود(1370)مبانی ترجمه، تهران: جمال‌الحقّ.
حقّانی، نادر(1386)نظرها و نظریه‌های ترجمه، تهران: امیرکبیر.
خندان، محمّد(1390)«تأملی در ماهیّت لیبرالیسم»، فرهنگ عمومی، سال اول، شماره‌ی3، فروردین، صص68-78.
دریائی، محمّدرسول[ترجمه و تألیف](1362)لیبرالیسم کعبه‌ی آمال غرب‌زدگان، [تهران]: بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
رابینسون، داگلاس(1380)مترجم‌شدن، ترجمه‌ی رضی خدادادی(هیرمندی)، تهران: مرکز نشر دانش‌گاهی.
رنی، آستین(1374)حکومت: آشنایی با علم سیاست، ترجمه‌ی لی‌لا سازگار، تهران: مرکز نشر دانش‌گاهی.
روزبهانی، نیما(1391)«درباره‌ی مفهوم فردانگاری لیبرالی و بنیان‌های نظری آن»، فرهنگ عمومی، سال2، شماره‌ی11،تیر، صص96-105.
زرشناس، شهریار(1378) اشاراتی درباره‌ی لیبرالیسم در ایران، تهران: کیهان.
ساسانی، فرهاد(1378)«آیا در ترجمه مقوله‌ی واژگانی تغییر می‌کند؟»، در کتاب: کاظم لطفی‌پور ساعدی[به‌کوشش]، مجموعه مقالات سومین کنفرانس ترجمه تبریز: 15-17 اسفند1377، تبریز: دانش‌گاه تبریز، صص137-146.
سعیدان، اسماعیل(1388) اصول و روش کاربردی ترجمه، تهران: رهنما.
شاتلورت، مارک؛ کاوی، مویرا(1385)فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه، ترجمه‌ی فرزانه فرح‌زاد، غلام‌رضا تجویدی و مزدک بلوری، تهران: یلدا قلم.
صفّارزاده، طاهره(1359)اصول و مبانی ترجمه: تجزیه و تحلیلی از فنّ ترجمه، تهران: دانش‌گاه ملّی ایران.
صفوی، کورش(1374)هفت گفتار درباره‌ی ترجمه، تهران: نشرمرکز، چاپ دوم.
صلح‌جو، علی(1377)گفتمان و ترجمه، تهران: نشرمرکز.
صلح‌جو، علی(1384)«ترجمه و شرایط فرهنگی»، مترجم، سال14،شماره‌ی42، زمستان، صص5-14.
صلح‌جو، علی(1386)«ترجمه‌ناپذیری فرهنگی»، مترجم، سال17، شماره‌ی46، پاییز و زمستان، ص39-43.
صیامی، توحید؛ کردزعفرانلوکامبوزیا، عالیه(1387)«روی‌کردی نشانه‌شناختی-اجتماعی به بررسی مسأله‌ی برابری در ترجمه‌ی مفاهیم ایده‌ئولوژیکی»، مطالعات ترجمه، سال6، شماره‌ی21، بهار، صص49-62.
طاهرزاده، اصغر[گفت‌وگو با](1390)«جنس انقلاب اسلامی جنس عبور از غرب است»، فرهنگ عمومی، سال اول، شماره‌ی5، مهر و آبان، صص116-145.
غضنفری، محمّد(1383)«جلوه‌هایی از بازتاب ایده‌ئولوژی در ترجمه»، مترجم، سال13، شماره‌ی38، بهارو تابستان،صص81-93.
فرح‌زاد، فرزانه(1369)نخستین درس‌های ترجمه، تهران: مرکز نشر دانش‌گاهی.
فردید، احمد(1381)، محمّد مددپور[به‌کوشش]دیدار فرّهی و فتوحات آخرالزّمان، تهران: چاپ و نشر نظر.
فرشیدورد، خسرو(1381)پیرامون ترجمه(مجموعه­ی مقالات)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فرنو، بهروز[گفت‌وگو با](1391)«لیبرالیسم، استبداد به‌رأی نفسانی است»، فرهنگ عمومی، سال2، شماره‌ی9، اردی‌بهشت، صص58-75.
قلیچ‌خانی، محمّدرضا(1373)«تجزیه و تحلیل آحاد معنایی و دقّت ترجمه»، در کتاب: کاظم لطفی‌پور ساعدی [به‌کوشش] و عباس‌علی رضایی [با هم‌کاری]مجموعه مقاله‌های دومین کنفرانس بررسی مسایل ترجمه: 14-12 مهرماه‌1373، تبریز: دانش‌گاه تبریز، صص173-187.
کت‌فورد، جان کانیسن(1370)یک نظریه‌ی ترجمه از دیدگاه زبان‌شناسی، ترجمه‌ی احمد صدارتی، تهران: نشر نی.
گری، جان(1381) لیبرالیسم، ترجمه‌ی محمّد ساوجی، تهران: وزارت امورخارجه.
گنتزلر، ادوین(1380) نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر، تهران: هرمس.
لطفی‌پور ساعدی، کاظم(1364)«ویژگی‌های معادل ترجمه‌ای»، در کتاب: جهاد دانش‌گاهیِ دانش‌گاه علاّمه طباطبایی[به‌کوشش]مجموعه مقالات سمینار بررسی مسائل ترجمه، تهران: بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانش‌گاهی، ص27-50.
لطفی‌پور ساعدی، کاظم(1371)درآمدی به اصول و روش ترجمه، تهران: مرکز نشر دانش‌گاهی.
محمّدی، علی‌محمّد(1380)«جهت‌گیری‌های ایده‌ئولوژیکی مترجم»، در کتاب: علی خزاعی‌فر[به‌اهتمام]مجموعه مقالات نخستین همایش ترجمه‌ی ادبی در ایران، مشهد: نشر سنبله، صص239-245.
مختاری اردکانی، محمّدعلی(1386)استعاره­ی ترجمه(مجموعه­ی مقالات درمورد ترجمه)، کرمان: دانش­گاه شهید باهنر کرمان.
مصفّاجهرمی، ابوالفضل؛ کتابی، سعید؛ میمنه، حیدرعلی(1387)«نقش ایده‌ئولوژی در ترجمه‌های قرآنی»، مطالعات ترجمه، سال6، شماره‌ی22، تابستان، ص41-58.
میرزا، زهرا؛ خان‌جان، علی‌رضا(1384)«بازنمود ایده‌ئولوژی و قدرت در ترجمه»، مطالعات ترجمه، سال3، شماره‌ی12، زمستان،صص7-28.
میرعمادی، سیّدعلی(1374)تئوری‌های ترجمه و تفاوت ترجمه‌ی مکتوب و هم‌زمان، تهران: خانه‌ی فرهنگ، چاپ دوم.
نایدا، یوجین(1365)«نقشِ مترجم»، ترجمه‌ی سعید باستانی، در کتابِ: نصرالله پورجوادی[زیر نظر]درباره‌ی ترجمه، تهران: مرکز نشر دانش‌گاهی، صص15-29.
وینسنت، اندرو(1378) ایده‌ئولوژی‌های مدرن سیاسی، ترجمه‌ی مرتضی ثاقب‌فر، تهران: ققنوس.
هاوس، جولیان(1388)مقدّمه‌ای بر مطالعات زبان، ترجمه‌ی علی بهرامی، تهران: رهنما.
هیوود، اندرو(1379)درآمدی بر ایده‌ئولوژی‌های سیاسی، ترجمه‌ی محمّد رفیعی مهرآبادی، تهران: وزارت امورخارجه.
هیوود، اندرو(1387)مفاهیم کلیدی در علم سیاست، ترجمه‌ی حسن سعیدکلاهی و عبّاس کاردان، تهران: علمی و فرهنگی.
هیوود، اندرو(1389) سیاست، ترجمه‌ی عبدالرّحمن عالم، تهران: نشر نی.
Farahzad, Farzaneh; Madani Givi, Farah (2009)”Ideology and Translation: a case study”, Translation Studies, Vol.7, No. 26, summer, pp.11-30.