بازی تاج‌وتختِ کرونا؛ آموزه ای برای سیاست ورزی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کروناویروس، به‌شتاب پدیدار گشت، بسیارپُردامنه بر زیست جمعی بشر، کارساز شد و جهان را بر آستانه‌ی آشوب/دگردیسیِ ژرف نهاد. با کروناویروس، نشانه‌های یک جهانِ درحالِ‌دگرش و «درمرزافتاده»، آشکار شده و بزنگاهِ دگرسانی پدیدار آمده است. دنیای سیاست نیز، از دگردیسی‌ها و فرگشت‌های برآمده از کرونا، برخوردار شده است. نگارنده، با پذیرشِ پیش‌انگاره‌‌های سه‌گانه‌ی‌ (دوکسا/اپیستمه‌ی افلاطون، دانشمند/سیاستمدارِ وبر و پایان دموکراسیِ رانسیمن) و با بهره‌گیری از رویکرد انتقادی و رهیافت «تاریخِ اکنون» به‌همراهِ روش تبیینِ «چرا - باید» کوشش کرده است‌ تا این انگاره را پدیدار و پایا سازد که سیاست‌ورزیِ برپایه‌ی زمامداران (دموکراتیک یا اقتدارگرا) همآوردانی نوین یافته است‌که استوار بر اپیستمه‌هایی با سرشت و گوهرِ غیرسیاسی‌اند. کروناویروس، سیاست‌ورزی جاافتاده بر شالوده‌ی «دوگانه‌های اقتدارگرایی/دموکراتیک» را برهم زده و نیروهای تازه‌ای را به گستره‌ی سیاست کشانده است‌که پیش‌ ازاین، داو و خواسته‌ای در سیاست‌ورزی نداشتند. اکنون با کرونا، گونه‌ی تازه‌ای از حکومت‌گری به‌نامِ «دموکراسی اپیستوکراتیک» یا «اقتدارگرایی اپیستوکراتیک»، درحالِ ریخت‌گرفتن است. سیاست در ایرانِ آینده نیز، جدای از آموخته‌های آزمونِ جهانی‌شده‌ی کروناویروس نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Corona-Virus's A Game of Thrones

نویسنده [English]

  • Mohsen Khalili
Ferdowsi UNiversity Of Mashhad
چکیده [English]

The corona-virus emerged rapidly, affecting the human life extensively, and putting the world on the brink of profound turmoil and transformation. With the Corona-virus, the signs of an evolving and edgy world are revealed and a moment of transformation emerges. The world of politics has also undergone transformations and evolutions arising of the corona. The author, by accepting the three presuppositions (Plato’s Doxa / Episteme, Weber’s Scientist / Politician and Ransiman’s End of Democracy) and by using the critical approach and attitude of "Present History" along with the explaining method of "why-should", has tried to make this hypothesis appear and be stable: Statesmanship (democratic or authoritarian) has found new counterparts based on episteme of a non-political nature. Corona-virus has disrupted politics based on the "authoritarian / democratic dichotomy" and brought new forces into the realm of politics that had no wish and dove in statecraft. With Corona, a new form of government called "Epistocratic Democracy" or "Epistocratic Authoritarianism" is now taking shape. Politics in the future Iran is not separate from what has been learned from the globalized coronavirus experience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corona-Virus
  • Politics
  • Democracy
  • Authoritarianism
  • Epistocracy
احراری، حمید (1399)؛ «آن دیگری منم!»، پویه، شماره‌ی11، بهار1399، صص5-9.
استنفورد، مایکل (1384)؛ درآمدی بر تاریخ‌پژوهی، ترجمه‌ی مسعود صادقی، تهران: سازمان سمت و دانشگاه امام صادق.
استنفورد، مایکل (1384)؛ درآمدی بر فلسفه‌ی تاریخ، ترجمه‌ی احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی.
اسکندر، فاضل (1396)؛ خرگوش‌ها و مارهای بوآ، ترجمه‌ی آبتین گلکار، تهران: افق.
اسنودن، فرانک [گفت‌وگو با] (1399)؛ «چگونه بیماری‌های عالمگیر تاریخ را تغییر می‌دهد»، ترجمه‌ی شیرین کریمی، در کتاب: گروه نقد اقتصاد سیاسی [گردآورنده و به‌کوشش] کرونا از منظر اقتصاد سیاسی، نشر الکترونیک [www.pecritique.com]، صص10-26.
اشممان، سرژ (1399)؛ «حمله‌ی ویروسی به دموکراسی»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص28.
افلاطون (1380)؛ جمهوری، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، در کتابِ دوره‌ی آثار افلاطون، جلد دوم، تهران: خوارزمی.
امامی، سیدمجید (1399)؛ «سیاست کلینیکال، شوک نئولیبرال و ژنوم افکار عمومی: سه کردار با یک پدیدار»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی‌اسد، رضا [به‌کوشش] آزمون کرونا: دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق، صص195-207.
انصاری، منصور (1384)؛ «چالش‌های و فرصت‌های فراروی گذار به دموکراسی»، در کتاب: بشیریه، حسین [زیر نظر] گذار به دموکراسی: مباحث نظری، تهران: نگاه معاصر، صص269-337.
اوزر، آتیلا [گردآورنده] (1386)؛ دولت در تاریخ اندیشه‌ی غرب،ترجمه‌ی عباس باقری، تهران: فرزان روز.
بروکر، پل (1383)؛ رژیم‌های غیردموکراتیک: نظریه‌ها، سیاست و حکومت، ترجمه‌ی علیرضا سمیعی اصفهانی، تهران: کویر.
بندیکس، راینهارد (1382)؛ سیمای فکری ماکس وبر، ترجمه‌ی محمود رامبد، تهران: هرمس.
بیانی، فرهاد (1399)؛ «شهی که پاس رعیت نگه می‌دارد؛ نگاهری به مسئولیت‌های حاکمیت در شرایط کنونی مواجهه با ویروس کووید19»، در کتاب: میرزایی، حسین [به‌کوشش] جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری، صص101-113.
بیتهام، دیوید (1389)؛ دموکراسی، ترجمه‌ی جعفر کوشا، تهران: مجد.
پاموک، اورهان (1395)؛ قلعه‌ی سفید، ترجمه‌ی ارسلان فصیحی، تهران: ققنوس.
پرزورسکی، آدام (1386)؛ «مسائلی چند در مطالعه‌ی گذار به دموکراسی»، در کتاب: هانتینگتون، ساموئل [و دیگران] گذار به دموکراسی: ملاحظات نظری و مفهومی، ترجمه‌ی محمدعلی کدیور، تهران: گام نو، صص133-165.
پوپر، کارل [گفتارها و گفت‌وگوها از] (1389)؛ ناکجاآباد و خشونت، ترجمه‌ی خسرو ناقد و رحمان افشاری، تهران: جهان کتاب.

تامپیو، نیکلاس (1396)؛ «چرا حکومت مردم بهتر از حکومت کردن متخصصان است؟ نخبه‌گرایی تهدیدی برای دموکراسی»، ترجمه‌ی بهاره محبی، https://www.magiran.com/article/3667702(یک‌شنبه ۵ آذر ۱۳۹۶، شماره‌ی ۳۰۲۰)

تاملینسون، جان (1381)؛ جهانی‌شدن و فرهنگ، ترجمه‌ی محسن حکیمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
تس، فردریک (1395)؛ دموکراسی بدون دموکرات‌ها: سیاست داخلی جمهوری وایمار، ترجمه‌ی مهدی تدینی، تهران: نشر ثالث.
حبیبی، فؤاد (1399)؛ «در دفاع از انبوه خلق: دشمن مردم»، مروارید، شماره‌ی16، فروردین و اردیبهشت1399، صص16-21.
حضرتی، حسن (1397)؛ روش پژوهش در تاریخ‌شناسی، قم: لوگوس.
حقیقت، سیدصادق [گفتگو با] (1399)؛ «دنیا از جهانی‌شدن آمریکیی عبور می‌کند»، مستقل، سال4، شماره‌ی822، 25فروردین1399، ص3.
حمزه‌پور، مهدی (1399الف)؛ «سه‌گانه‌ی کرونا؛ حکمرانی فنآوری نرم و آموزش نخبگان»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی‌اسد، رضا [به‌کوشش] آزمون کرونا: دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق، صص329-331.
حمزه‌پور، مهدی (1399ب)؛ «مدل‌سازی نرم مسأله‌ی غیرساختارمند کرونا»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی‌اسد، رضا [به‌کوشش] آزمون کرونا: دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق، صص333-339.
حیدری، جواد (1399)؛ «بازسازی اخلاقی دولت»، مشق فردا، سال2، شماره‌ی4، خرداد و تیر1399، صص67-79.
خلیل‌زاد، زلمی (1395)؛ فرستاده؛ سفر من در جهانی متلاطم: از کابل به کاخ سفید، ترجمه‌ی مصطفی احمدی، تهران: کتاب کوله‌پشتی.
دال، رابرت (1378)؛ درباره‌ی دموکراسی، ترجمه‌ی حسن فشارکی، تهران: شیرازه.
رانسیر، ژاک [گفتگو با]؛ آزان، اریک [گفت‌وگوکننده] (1391)؛ «دموکراسی علیه دموکراسی»، ترجمه‌ی بابک اکبری فراهانی، در کتاب آگامبن، جورجو [و دیگران] دموکراسی در کدام وضعیت؟ بی‌جا: منجنیق، صص76-81.
رانسیمن، دیوید (1397)؛ «اگر حکومت را به‌جای مردم به‌دست متخصصان بسپریم اوضاع بهتر می‌شود؟»، ترجمه‌ی سالار کاشانی، http://tarjomaan.com/barresi_ketab/9162 (چهارشنبه۲۵ مهر۱۳۹۷: ساعت۱۰:۴۵)
رانسیمن، دیوید (1398)؛ پایان دموکراسی، ترجمه‌ی حسین پیران، تهران: فرهنگ نشر نو و آسیم.
رنی، آستین (1374)؛ حکومت: آشنایی با علم سیاست، ترجمه‌ی لی‌لا سازگار، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ژیژک، اسلاوی (1399)؛ «بیل را بکش! ویروس کرونا و ضرورت تجدید حیات کمونیسم»، ترجمه‌ی آزاده شعبانی، در کتاب: گروه نقد اقتصاد سیاسی [گردآورنده و به‌کوشش] کرونا از منظر اقتصاد سیاسی، نشر الکترونیک [www.pecritique.com]، صص124-130.
سندل، مایکل [گفت‌وگو با]؛ فریدمن، توماس [گفت‌وگوکننده] (1399)؛ «یافتن «خیر عمومی» در پاندمی»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص31.
سیدامامی، کاووس (1391)؛ پژوهش در علوم سیاسی: رویکردهای اثبات‌گرا، تفسیری و انتقادی، تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری و دانشگاه امام صادق.
شاپین، استیون (1399)؛ «سناریوهای کووید-19: ترس آن می‌رود که کرونا بهانه‌ای شود برای پیش‌بردنِ بیش‌تر خودکامگی»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص26.
صبوریان، محسن (1399)؛ «کرونا و اعاده‌ی حیثیت از واقعیت اجتماعی»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی‌اسد، رضا [به‌کوشش] آزمون کرونا: دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق، صص209-215.
فاضلی، محمد (1399)؛ «آیا حکمرانی پساکرونا بهتر می‌شود؟ متاستاز کرونا بر اقتصاد، سیاست و فرهنگ»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، صص21-22.
فراستخواه، مقصود (1399)؛ «فقر، کرونا و فرهنگ: تاملی کوتاه در پیش‌آیندهای احتمالیِ جامعه‌ی ایران»، پویه، شماره‌ی11، بهار1399، صص98-109.
فلاندرز، جولین (1398)؛ آچار سیاست، ترجمه‌ی تورج حوری، تهران: مازیار.
کاستلز، مانوئل (1382)؛ عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت، ترجمه‌ی حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
کدیور، محمدعلی (1386)؛ «دیباچه‌ای بر تطورات نظریه‌های گذار به دموکراسی»، در کتاب: هانتینگتون، ساموئل [و دیگران] گذار به دموکراسی: ملاحظات نظری و مفهومی، ترجمه‌ی محمدعلی کدیور، تهران: گام نو، صص37-132.
کراستف، ایوان (1399)؛ «فاصله‌گذاری نام جدید همبستگی شده است: هفت درس که از بحران جهانی ویروس کرونا می‌گیریم»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص29.
کریمی‌پور، کوثر (1399)؛ «توزیع نابرابر رنج: حمایت اجتماعی، رفاه و تاب‌آوری در عصری که بحران «روزمره» می‌شود»، پویه، شماره‌ی11، بهار1399، صص190-210.
گری، جان (1399)؛ «چرا این بحران نقطه‌عطفی در تاریخ است؟»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص30.
گمپرتس، تئودور (1375)؛ متفکران یونانی، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
گنجی، جواد (1399)؛ «رسوایی‌های مردم»، مروارید، شماره‌ی16، فروردین و اردیبهشت1399، صص34-37.
گیبینز، جان؛ ریمر، بو (1381)؛ سیاست پست‌مدرنیته‌، ترجمه‌ی منصور انصاری، تهران: گام نو.
لاکومب، روژه (1382)؛ بحران دموکراسی، ترجمه‌ی نورعلی تابنده، تهران: باغ نو.
لطیفی، میثم (1399)؛ «پزشک‌زدگی خط‌مشی‌گذاری عمومی»، در کتاب: همایون، محمدهادی؛ بنی‌اسد، رضا [به‌کوشش] آزمون کرونا: دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق، صص319-327.
لگرین، فیلیپ (1399)؛ «پایان دنیای جهانی‌شده‌ای که می‌شناسیم»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص27.
لورنتسینی، دانیله (1399)؛ «زیست سیاست در ایام ویروس کرونا»، ترجمه‌ی نیکو سرخوش، در: https://www.naqdejameshenakhti.ir/archives/509
لوکس، استیون (1397)؛ روشنگری شگفت‌انگیز پروفسور کاریتا: داستانی درباره‌ی مکتب‌های سیاسی، ترجمه‌ی مانی صالحی علامه، تهران: نیلوفر.
لویتسکی، استیون؛ زیبلات، دانیل (1398)؛ دموکراسی‌ها چگونه می‌میرند: آنچه تاریخ در مورد آینده می‌گوید، ترجمه‌ی سیامک دل‌آرا و اعظم ورشوچی‌فرد، تهران: کتاب پارسه.
محمدپور، احمد (1396)؛ روش تحقیق معاصر در علوم انسانی (مباحثی در سیاست‌های روش)، تهران: ققنوس.
معینی علمداری، جهانگیر (1387)؛ «شرحی بر نظریه‌ی تبیین در علوم سیاسی»، سیاست، دوره‌ی38، شماره‌ی2، تابستان1387، صص243-252.
مک‌کال‌اسمیت، الکساندر (1398)؛ محفل فلسفی یک‌شنبه‌ها، ترجمه‌ی پژمان طهرانیان، تهران: هرمس.
منصوری، امید (1399)؛ «ویروس کرونا، اپیدمی ترس و تقلیل امر سیاسی به امر بهداشتی»، در کتاب: گروه نقد اقتصاد سیاسی [گردآورنده و به‌کوشش] کرونا از منظر اقتصاد سیاسی، نشر الکترونیک [www.pecritique.com]، صص263-273.
میلر، دیوید (1387)؛ فلسفه‌ی سیاسی، ترجمه‌ی بهمن دارالشّفایی، تهران: نشر ماهی.
ناصرمقدسی، عبدالرضا (1399)؛ جهان بدنی و آخرالزمان کرونایی، قم: لوگوس.
نانسی، ژاک لوک (1391)؛ «دموکراسی محدود و نامحدود»، ترجمه‌ی آرش کیا، در کتاب آگامبن، جورجو [و دیگران] دموکراسی در کدام وضعیت؟ بی‌جا: منجنیق، صص102-117.
نای، جوزف (1399)؛ «جهان و امنیت اشتراکی»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص27.
نیوتون، کنث؛ ون‌دث، جان (1390)؛ مبانی سیاست تطبیقی، ترجمه‌ی خلیل‌اله سردارنیا، شیراز: دانشگاه شیراز.
والت، استفن (1399)؛ «دنیایی بسته‌تر، کم‌رونق‌تر و آزادتر»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص27.
وبر، ماکس (1368)؛ دانشمند و سیاستمدار، ترجمه‌ی احمد نقیب‌زاده، تهران: دانشگاه تهران.
هاس، ریچارد (1399)؛ «جهانی با دولت‌های ناکارآمد بیش‌تر»، اندیشه‌ی پویا، سال9، شماره‌ی66، خرداد1399، ص27.
هانتینگتون، ساموئل (1386)؛ «آهسته و پیوسته: علم سیاست و اصلاحات سیاسی»، در کتاب: هانتینگتون، ساموئل [و دیگران] گذار به دموکراسی: ملاحظات نظری و مفهومی، ترجمه‌ی محمدعلی کدیور، تهران: گام نو، صص19-35.
هوشمند، حسین (1399)؛ «نقدی بر نظریه‌ی پدرسالاری دولت»، مشق فردا، سال2، شماره‌ی4، خرداد و تیر1399، صص55-66.
هیوود، اندرو (1383)؛ مقدّمه‌ی نظریه‌ی سیاسی، ترجمه‌ی عبدالرّحمن عالم، تهران: قومس.
هیوود، اندرو (1389)؛ سیاست، ترجمه‌ی عبدالرّحمن عالم، تهران: نشر نی.
یگر، ورنر (1376)؛ پایدیا، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
یوناسون، یوناس (1393)؛ مرد صدساله‌ای که از پنجره بیرون پرید و ناپدید شد، ترجمه‌ی حسین تهرانی، مشهد: مرندیز.
Albertus, Michael; Menaldo, Victor (2018) Authoritarianism and Elite Origins of Democracy, Cambridge: Cambridge University Press.
Best, Heinrich; Higley, John (2010) “Democratic Elitism Reappraised”, Cited in: Best, Heinrich; Higley, John [Edited By] Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives, Leiden: Brill, pp. 1-22.
Brownlee, Jason (2007) Authoritarianism in an Age of Democratization, Cambridge: Cambridge University Press.
Budtz Pedersen, David (2014) “A dual justification for science-based policy-making”, cited in: Holst, Cathrine [Edited By] Expertise and Democracy, Oslo: Centre for European Studies University of Oslo, pp. 37-46.
Crick, Bernard (2002) Democracy: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press.
Cunningham, Frank (2002) Theories of Democracy, London: Routledge.
Dahl, Robert (1971) Polyarchy: Participation and Opposition, New Haven: Yale University Press.
Engelstad, Fredrik (2010) “Democratic Elitism: Conflict and Consensus”, Cited in: Best, Heinrich; Higley, John [Edited By] Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives, Leiden: Brill, pp. 61-77.
Estlund, David (2003) “Why Not Epistocracy?”, Cited in: Reshotko, Naomi [Edited By] Desire, Identity and Existence, Kelowna: Academic Printing & Publishing, pp.53-69.
Evans, Robert (2014) “Science and Democracy in the Third Wave: Elective Modernism not Epistocracy”, cited in: Holst, Cathrine [Edited By] Expertise and Democracy, Oslo: Centre for European Studies University of Oslo, pp. 85-101.
Frantz, Erica (2018) Authoritarianism: What Everyone Needs to Know, Oxford: Oxford University Press.
Gilbert, Alan (1999) Must Global Politics Constrain Democracy? New Jersey: Princeton University Press.
Held, David (2001) “The Transformation of Political Community: Rethinking of Democracy in the Context of Globalization, Cited in: Shapiro, Ian; Hacker-Cordon, Casiano [Edited By] Democracy’s Edges, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 84-111.
Holst, Cathrine (2014) “Why not Epistocracy? Political legitimacy and the fact of expertise”, cited in: Holst, Cathrine [Edited By] Expertise and Democracy, Oslo: Centre for European Studies University of Oslo, pp. 1-11.
Holst, Cathrine; Molander, Anders (2014) “Epistemic democracy and the accountability of experts”, cited in: Holst, Cathrine [Edited By] Expertise and Democracy, Oslo: Centre for European Studies University of Oslo, pp. 13-35.
Kalyvas, Andreas (2008) Democracy and the Politics of the Extraordinary, Cambridge: Cambridge University Press.
Lefort, Claude (1988) Democracy and Political Theory, Cambridge: Polity Press.
Lippert-Rasmussen, Kasper (2012) “Estlund on Epistocracy: A Critique”, Res Publica, No.18, pp.241-258, DOI: 10.1007/s11158-012-9179-1.
Manor, Aylon (2020) “Polycentric Limited Epistocracy: Political Expertise and Wiki-Model”, Episteme, DOI: 10.1017/epi.2020.3, pp.1-20.
Min, John (2015) “Epistocracy and Democratic Epistemology”, Politics in Central Europe, Vol.11, No.1, pp.1-17.
Peters, Francis Edward (1967) Greek Philosophical Terms: A Historical Lexicon, New York: New York University Press.
Preus, Anthony (2007) Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy, Lanham: The Scarecrow Press.
Przeworski, Adam (1999) “Minimalist Conception of Democracy: A Defense, Cited in: Shapiro, Ian; Hacker-Cordon, Casiano [Edited By] Democracy’s Value, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 23-55.
Terchek, Ronald; Conte, Thomas (2001) Theories of Democracy, Lanham: Rowman & Littlefield.
Zhang, Alexander (2018) Everybody Wants to Rule the World: Comparing Democracy and Epistocracy on the Problem of Incompetence, Arizona: Arizona State University.